خدا شناسی در کلاس امام صادق علیه السلام
... پایان روز بود و مفضل در "روضه"، میان قبر و منبر رسول خدا نشسته بود. "ابن ابی العوجاء" و دوستش مشغول گفتگو بودند و مفضل حرفهای آنان را می‌شنید تا آنکه صحبت آنان به اینجا رسید که ابن ابی العوجاء گفت: هیچ پردازش، تدبیر و تقدیری نبوده و آفرینش، صانع و تدبیرگری ندارد، بلکه همه چیز خود به خود و بدون تدبیرِ مدبری پدید آمده و دنیا همیشه چنین بوده و چنین خواهد بود. مفضل سخت از این سخن برآشفت ولی توان مقابله‌ی علمی با آن را نداشت و همین باعث شد تا به سراغ امام صادق -که سلام و درود خدا برو باد- برود...
در 20شماره پیش، کلام دلنشین امام را در عجایت خلقت و تدبیر آفریدگار آن، نوش کردید و اکنون ادامه بحث را پذیرا باشید. برای اطلاع از موضوع بحث و فرایند آن حتماً سری به مقالات پیشین این مجموعه بزنید
لذت دنبال نون دویدن!
توحید مفضل 21
خدا شناسی در کلاس امام صادق علیه السلام
... پایان روز بود و مفضل در "روضه"، میان قبر و منبر رسول خدا نشسته بود. "ابن ابی العوجاء" و دوستش مشغول گفتگو بودند و مفضل حرفهای آنان را می‌شنید تا آنکه صحبت آنان به اینجا رسید که ابن ابی العوجاء گفت: هیچ پردازش، تدبیر و تقدیری نبوده و آفرینش، صانع و تدبیرگری ندارد، بلکه همه چیز خود به خود و بدون تدبیرِ مدبری پدید آمده و دنیا همیشه چنین بوده و چنین خواهد بود. مفضل سخت از این سخن برآشفت ولی توان مقابله‌ی علمی با آن را نداشت و همین باعث شد تا به سراغ امام صادق -که سلام و درود خدا برو باد- برود...
در 20شماره پیش، کلام دلنشین امام را در عجایت خلقت و تدبیر آفریدگار آن، نوش کردید و اکنون ادامه بحث را پذیرا باشید. برای اطلاع از موضوع بحث و فرایند آن حتماً سری به مقالات پیشین این مجموعه بزنید!
خواب و راز در هم آمیختگى راست و دروغ آن
اى مفضل! درباره خوابها و حکمت درهم آمیختگى راست و دروغ آن نیک بیندیش. اگر تمام خوابها راست و صادق بود همه مردم پیامبر (و از اخبار غیب آگاه) بودند و اگر تمام آنها نادرست و کاذب بود، چیزى زاید و بى معنى بود و سودى نداشت. از این رو گاه راست است و مردم از آن سود می‌برند و با آن به سوى نیکى می‌روند و از بدى پرهیز می‌نمایند و بسیارى از آنها نیز دروغ است تا بر خوابها اعتماد کامل نشود.
شرح آفرینش اشیا براى رفع نیاز آدمى
اى مفضل! در این اشیا و موجودات در عالم که رافع نیاز انسان هستند اندیشه کن. خاک براى ساختن بنا، آهن براى استفاده در صنعت، چوب براى ساختن کشتى و جز آن، سنگ براى آسیاب و جز آن، مس براى ساخت ظروف طلا و نقره براى معامله و ذخیره سازى ثروت، حبوبات براى غذا، میوه‌ها براى استفاده و لذت، گوشت براى خوردن، بوى خوش براى تلذذ، داروها براى بهداشت و درمان، حیوانات و چهارپایان براى حمل بار، هیزم براى سوزاندن، خاکستر براى ساروج ساختن و رمل براى فرش زمین آفریده شد. راستى مگر انسان می‌تواند این همه و جز آن را در شماره آورد؟!
آیا اگر کسى وارد یک خانه شود و تمام اشیاى مورد نیاز مردم را در آنجا بیابد می‌پندارد که این آفرینش (و هماهنگى و گردآورى) بى هدف و خود به خود باشد؟ چگونه کسى به خود اجازه می‌دهد که این همه تدبیر عالم و اشیاى مهیا و هماهنگ را کار طبیعت بداند؟
اى مفضل! از آفرینش و آماده سازى حکیمانه و مدبرانه اشیا براى رفع نیاز انسان درس عبرت بگیر. براى او غلات و حبوبات آفریده شده است. در نتیجه باید آنها را آرد کند، آرد را خمیر گرداند و با آن نان و غذا بپزد. براى پوشاکش پشم آفریده شده و او باید آن را بزند، بریسد و ببافد. براى او درخت آفریده شده و او باید آن را در زمین بکارد، آب دهد و به آن برسد و از آن بهره گیرد. داروها براى درمانش پدید آمده و او باید آنها را (از زمین) برگیرد، با مواد دیگر آمیخته نماید و داروى شفابخش بسازد. دیگر اشیا نیز همین گونه آفریده شده است.
بنگر که چگونه تمام نیازهاى ضرورى انسان آفریده شده ولى انسان باید براى دسترسى به آنها قدرى تلاش و حرکت کند (تا برکت یابد) این به سود و صلاح اوست؛ زیرا اگر این اشیا بدون هیچ کار و تلاش و حرکتى نیازهاى او را بر می‌داشت، همواره در وادى سرمستى و طغیان سقوط می‌کرد و چه بسا دست به اعمالى می‌زد که خود را نیز هلاک کند. اگر تمام نیازهاى انسان آماده و کافى بود براى او زندگى، هیچ مزه و لذتى نداشت و گوارا نبود. چنانکه می‌بینى اگر کسى چند صباحى نزد عده اى مهمان باشد و آنان غذا، نوشیدنى و دیگر نیازهایش را بر طرف کنند، هر آینه از بیکارى آزرده می‌شود و با خود منازعه و ناسازگارى می‌کند که باید به کارى مشغول گردد. حال اگر انسان در تمام عمر براى تحصیل مایحتاج خود به هیچ تلاش و حرکتى نیاز نداشته باشد کار بمراتب دشوارتر و ناگوارتر می‌گردد. پس حکمتى عظیم و تدبیرى سترگ در این است که نیازهاى انسان با حرکت و قدرى تلاش به دست آیند تا از سویى بیکارى او را در دشوارى نیفکند و از سوى دیگر نتواند که در پى چیزى باشد که به او نمی‌رسد و یا اگر برسد به سود او نباشد.
عجایب خلقت را در ادامه‌ی این مطلب پیگیر باشید
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه، حسین عسگری
